Ứng Dụng Công Nghệ Số Đúng Cách Cho Trẻ

Phần lớn phụ huynh đồng tình rằng trẻ dưới ba tuổi không nên tiếp xúc với các thiết bị công nghệ số. Tuy nhiên, một nghiên cứu kéo dài hai năm tại Vương quốc Anh đã mang đến góc nhìn khác: công nghệ số, nếu được sử dụng đúng cách, có thể trở thành công cụ hỗ trợ hiệu quả cho sự phát triển ngôn ngữ, tư duy cùng cảm xúc trẻ nhỏ.

N

ghiên cứu được thực hiện tại nhiều cộng đồng dân cư đa dạng, với đối tượng là trẻ em từ 0 đến 3 tuổi, nhằm tìm hiểu cách trẻ tương tác với thiết bị thông minh trong cuộc sống thường ngày. Từ trợ lý ảo, chuông cửa có camera đến các ứng dụng học tập, trò chơi, video call hay chương trình thiếu nhi, các con đang ngày càng làm quen đồng thời phản ứng một cách tự nhiên với công nghệ, không chỉ bằng việc nhìn mà còn thông qua chạm, nghe, vận động và cảm nhận.

Một trong những phát hiện nổi bật là trẻ không đơn thuần chỉ “ngồi yên trước màn hình” như nhiều người lớn lo lắng. Ngược lại, khi tiếp xúc với công nghệ, các con thường tham gia vào quá trình khám phá đa giác quan: dùng tay chạm màn hình, lắng nghe âm thanh, di chuyển theo giai điệu, gọi tên nhân vật yêu thích hoặc tham gia trò chuyện qua video. Đây là những hành vi mang tính phản hồi tích cực, góp phần kích thích sự phát triển ngôn ngữ, nhận thức trong những năm đầu đời – giai đoạn vàng của phát triển não bộ.

Đáng chú ý, việc gọi video giữa các thành viên trong gia đình, đặc biệt là với người thân, tạo ra môi trường ngôn ngữ phong phú cho trẻ. Trong nhiều gia đình đa ngôn ngữ, trẻ được nghe, học các cụm từ, âm tiết khác nhau một cách tự nhiên khi trò chuyện với ông bà hay họ hàng. Khả năng chuyển đổi linh hoạt giữa đa dạng ngôn ngữ không chỉ giúp trẻ phát triển khả năng ngôn ngữ, mà còn tăng cường tư duy bên cạnh khả năng kết nối tình cảm với người thân.

Nghiên cứu cũng cho thấy gia đình có cơ hội kết nối, tạo dựng ký ức chung, khi trẻ cùng cha mẹ xem chương trình truyền hình hoặc nghe nhạc. Một số phụ huynh chia sẻ rằng con họ học được từ mới, mẫu câu, thậm chí cả hành vi xã hội qua việc chăm chú theo dõi chương trình phù hợp.

Ngay cả trong các gia đình có thói quen bật tivi cả ngày, trẻ vẫn dành phần lớn thời gian để chơi, sáng tạo hoặc tương tác với đồ chơi truyền thống. Một bé gái 25 tháng tuổi trong nghiên cứu, dù luôn có chương trình thiếu nhi phát trên tivi, vẫn thể hiện kỹ năng chơi độc lập và trí tưởng tượng phong phú. Điều này cho thấy, việc tiếp xúc công nghệ không làm lu mờ những hoạt động phát triển tự nhiên khác, miễn là trẻ vẫn có không gian cùng cơ hội để vận động, khám phá và giao tiếp.

Không ít trẻ dưới ba tuổi trong nghiên cứu có thể tiếp thu các ký hiệu ngôn ngữ thông qua các video trực tuyến. Một số trẻ thậm chí còn thử “ra dấu” với thiết bị như Google Home – hành vi thú vị cho thấy sự liên kết giữa học hỏi ngôn ngữ và công nghệ. Tuy nhiên, qua quá trình tương tác, các bé dần nhận ra rằng thiết bị thông minh chỉ phản hồi khi phát âm rõ ràng – bước quan trọng trong quá trình làm quen với giao tiếp hiệu quả. Ngoài ra, nhiều trẻ dù chưa phát âm rõ ràng vẫn học được cách điều khiển thiết bị thông minh bằng hành động chạm, vuốt hoặc nhấn.

Tuy nhiên, không phải phụ huynh nào cũng hoàn toàn yên tâm. Nhiều người vẫn bày tỏ mối lo ngại về thời gian sử dụng thiết bị quá mức, đặc biệt liên quan đến tác động lâu dài đến thị lực, giấc ngủ cùng tương tác xã hội. Dù vậy, phần lớn phụ huynh được khảo sát đều ý thức rõ rằng công nghệ, nếu sử dụng hợp lý, mang lại nhiều cơ hội để trẻ học hỏi, giao tiếp bên cạnh phát triển các kỹ năng phù hợp với thế giới hiện đại.

Điều quan trọng không nằm ở việc loại bỏ hoàn toàn công nghệ, mà là biết cách đồng hành cùng trẻ trong thế giới số. Khi cha mẹ chủ động hướng dẫn và chọn lọc nội dung phù hợp, công nghệ có thể trở thành công cụ hữu ích trong hành trình phát triển những năm đầu đời.