Nuôi Dưỡng Nhân Cách Cùng Montessori

Khi bước vào một lớp học Montessori, bạn sẽ không thấy tiếng trống vào lớp, không có những hàng ghế xếp thẳng, cũng chẳng có giáo viên đứng giảng bài trước bảng. Thay vào đó là hình ảnh những đứa trẻ tập trung chăm chú làm việc với vật liệu học tập bằng gỗ, tự do di chuyển trong lớp, và tự chọn hoạt động phù hợp với sở thích và khả năng của mình. Đó không phải là sự tự do vô tổ chức, mà là sự tự do trong khuôn khổ – triết lý cốt lõi của phương pháp giáo dục Montessori.

Đ

Điều làm nên sự khác biệt của Montessori nằm ở triết lý “Học qua làm” (learning by doing). Trẻ không bị ép tiếp thu kiến thức thụ động, mà được tạo điều kiện để khám phá, thử nghiệm và tự rút ra bài học thông qua tương tác với các giáo cụ trực quan. Những giáo cụ này từ hạt chuỗi để học đếm, bản đồ để học địa lý đến khay rót nước để luyện vận động tinh đều được thiết kế khoa học để kích thích tư duy logic, khả năng tập trung và sự tự lập của trẻ.

Một điểm nổi bật khác của phương pháp Montessori là việc tôn trọng nhịp độ phát triển cá nhân. Không có khái niệm “chạy đua điểm số” hay so sánh giữa các học sinh. Thay vào đó, mỗi trẻ được khuyến khích học theo nhịp riêng, dưới sự quan sát và hỗ trợ tinh tế của giáo viên. Giáo viên Montessori không “giảng dạy” theo kiểu truyền thống, mà đóng vai trò như một người hướng dẫn (facilitator), người quan sát và người đồng hành, giúp trẻ khai mở tiềm năng sẵn có bên trong.

Tại Việt Nam, những năm gần đây, Montessori dần trở thành lựa chọn của nhiều phụ huynh thành thị, đặc biệt là ở TP.HCM, Hà Nội, Đà Nẵng, nơi có nhiều trường mầm non quốc tế và song ngữ áp dụng mô hình này. Theo thống kê chưa chính thức từ cộng đồng Montessori Việt Nam, hiện có khoảng 80 trường mầm non và tiểu học ứng dụng phương pháp Montessori trên cả nước, với các mô hình linh hoạt từ full Montessori đến Montessori kết hợp.

Chị Thanh Hằng, một phụ huynh tại Hà Nội có con học ở trường Montessori từ năm 2 tuổi, chia sẻ: “Tôi chọn Montessori không phải vì theo xu hướng, mà vì thấy con trở nên tự tin, bình tĩnh, và biết tự chăm sóc bản thân hơn hẳn các bạn cùng tuổi. Con không cần tôi nhắc ăn, thay đồ hay dọn đồ chơi nữa. Điều đó quan trọng hơn điểm số rất nhiều.”

Giáo dục Montessori đặc biệt phù hợp với lứa tuổi mầm non và tiểu học – giai đoạn mà trẻ phát triển mạnh về nhận thức, cảm xúc và kỹ năng vận động. Theo nghiên cứu của Lillard & Else-Quest (2006), học sinh theo học mô hình Montessori thể hiện tốt hơn về toán, ngôn ngữ, kỹ năng xã hội và cảm xúc so với học sinh học theo phương pháp truyền thống, đặc biệt rõ ở nhóm 5–6 tuổi.

Tuy nhiên, để triển khai Montessori đúng chuẩn không hề đơn giản. Một lớp học Montessori lý tưởng cần có môi trường học chuẩn hóa, giáo cụ nhập khẩu, và đặc biệt là đội ngũ giáo viên được đào tạo bài bản từ các tổ chức quốc tế như AMI (Association Montessori Internationale) hoặc AMS (American Montessori Society). Đây chính là rào cản lớn nhất tại Việt Nam hiện nay, khi nhiều trường gắn nhãn “Montessori” nhưng chưa đảm bảo đúng triết lý và chất lượng chuyên môn, gây hoang mang cho phụ huynh.

Điều đáng mừng là khi nhận thức của xã hội về giáo dục sớm và phát triển toàn diện ngày càng nâng cao, các giá trị cốt lõi của Montessori như sự tự lập, tư duy phản biện, lòng nhân ái đang dần được đón nhận. Nhiều phụ huynh bắt đầu thay đổi quan điểm nuôi dạy, tập trung vào quá trình trưởng thành của con hơn là kết quả tức thì.

Montessori không hứa hẹn tạo ra những “thần đồng”, mà nuôi dưỡng những con người có nội lực mạnh mẽ, biết sống tử tế và có khả năng học suốt đời. Trong một thế giới không ngừng biến động, đó có thể là hành trang vững chắc và quý giá nhất mà một đứa trẻ có được.

Giáo dục, xét cho cùng, không phải là cuộc đua để hơn thua, mà là hành trình đi cùng nhau – với sự thấu hiểu, kiên nhẫn và tin tưởng. Montessori chính là lời nhắc nhở nhẹ nhàng nhưng sâu sắc về điều đó: hãy để trẻ lớn lên đúng với nhịp điệu của riêng mình, với đôi mắt tò mò, trái tim rộng mở và đôi tay sẵn sàng kiến tạo thế giới.