Phép Màu Của Phương Pháp Reggio Emilia

Giáo dục không chỉ là hành trình truyền đạt kiến thức, mà còn là nghệ thuật nuôi dưỡng tâm hồn và khơi mở tiềm năng vô hạn bên trong mỗi đứa trẻ. Từ triết lý này, phương pháp Reggio Emilia đã trở thành một trong những xu hướng giáo dục mầm non tiên tiến được quan tâm trên toàn thế giới. Ở Việt Nam, giữa làn sóng đổi mới trong tư duy nuôi dạy trẻ, Reggio Emilia dần khẳng định chỗ đứng của mình như một làn gió mát lành cho những bậc cha mẹ và nhà giáo dục đang tìm kiếm một con đường giáo dục nhân bản, hiện đại và đầy cảm hứng.

P

hương pháp Reggio Emilia được phát triển bởi nhà giáo dục Loris Malaguzzi tại thành phố Reggio Emilia, miền Bắc nước Ý, ngay sau Thế chiến II. Trong thời kỳ hậu chiến đầy biến động, Malaguzzi tin rằng trẻ em không phải là những “vật chứa rỗng” cần được đổ đầy kiến thức, mà là những cá thể giàu trí tưởng tượng, có năng lực học hỏi mạnh mẽ và cần được tôn trọng như những người đồng sáng tạo trong quá trình giáo dục.

Triết lý cốt lõi của phương pháp này là: trẻ em học tốt nhất thông qua việc khám phá thế giới bằng nhiều cách biểu đạt khác nhau, thường được gọi là “100 ngôn ngữ của trẻ em”. Đó có thể là ngôn ngữ của hội họa, âm nhạc, múa, kể chuyện, điêu khắc hay thậm chí chỉ là một ánh mắt quan sát chăm chú.

Một trong những điểm đặc biệt của phương pháp Reggio Emilia là cách thiết kế môi trường học tập. Ở đây, lớp học không đơn thuần là nơi truyền đạt kiến thức mà được xem là “người thầy thứ ba” bên cạnh giáo viên và phụ huynh. Mỗi không gian đều được bố trí cẩn thận nhằm khơi gợi sự tò mò, khuyến khích giao tiếp và sáng tạo. Từ ánh sáng tự nhiên, vật liệu tái chế đến những góc trưng bày sản phẩm học tập của trẻ, tất cả đều nhằm tạo ra một hệ sinh thái học tập sống động và mang tính đối thoại.

Tại Việt Nam, mô hình lớp học Reggio Emilia đã được triển khai tại một số trường mầm non quốc tế và tư thục lớn ở Hà Nội, TP.HCM và Đà Nẵng. Trường mầm non Little Em’s, trực thuộc hệ thống EMASI, là một trong những đơn vị tiên phong áp dụng triết lý này. Các lớp học ở đây được thiết kế mở, nhiều cây xanh, ánh sáng chan hòa, vật liệu học tập phong phú và không gian cho trẻ tự do khám phá mọi thứ từ khoa học đến nghệ thuật.

Trong phương pháp Reggio Emilia, vai trò của giáo viên không phải là người đứng lớp giảng bài, mà là người quan sát, lắng nghe, đặt câu hỏi và hỗ trợ trẻ khám phá. Giáo viên làm việc cùng trẻ như những cộng sự, luôn tò mò cùng trẻ, và ghi chép tỉ mỉ quá trình học tập để phản tư, cải tiến phương pháp.

Đây là một trong những điểm khiến Reggio Emilia đòi hỏi cao ở năng lực chuyên môn và cảm xúc của người giáo viên. Họ cần có khả năng phân tích quá trình học của trẻ, tạo điều kiện cho sự sáng tạo diễn ra một cách tự nhiên, đồng thời truyền cảm hứng và giữ được sự linh hoạt trong từng tình huống. Nhiều trường quốc tế tại Việt Nam đã đầu tư đào tạo giáo viên theo chuẩn Reggio Emilia tại nước ngoài hoặc mời chuyên gia quốc tế đến giảng dạy.

Nhiều nghiên cứu quốc tế cho thấy trẻ em học theo phương pháp Reggio Emilia phát triển vượt trội về tư duy phản biện, kỹ năng giao tiếp, khả năng giải quyết vấn đề và sáng tạo. Báo cáo từ North American Reggio Emilia Alliance (NAREA) ghi nhận 87% trẻ trong các trường theo mô hình này có khả năng tự điều chỉnh cảm xúc tốt và hợp tác cao với bạn bè, so với mức trung bình 62% của trẻ trong các chương trình giáo dục truyền thống.

Tại Việt Nam, theo một khảo sát nội bộ của Trường mầm non Children’s House International (TP.HCM), 92% phụ huynh cho biết họ nhận thấy sự cải thiện rõ rệt ở trẻ về khả năng biểu đạt ý tưởng, sự tự tin và niềm yêu thích học tập sau một năm học theo phương pháp này. Tỉ lệ tái ghi danh của phụ huynh cho năm học tiếp theo đạt hơn 95%.

Trong bối cảnh chương trình giáo dục mầm non quốc gia vẫn còn chịu ảnh hưởng nặng nề từ lối dạy học truyền thống, chú trọng kỷ luật và thành tích, Reggio Emilia mở ra một hướng đi mới. Hướng đi ấy đặt trọng tâm vào việc nuôi dưỡng con người – không chỉ là con chữ, mà là cảm xúc, nhân cách và tiềm năng sáng tạo. Đặc biệt, phương pháp này phù hợp với bối cảnh xã hội hiện đại khi các kỹ năng mềm như tư duy độc lập, khả năng hợp tác và thích nghi ngày càng được xem trọng hơn điểm số.

Tuy nhiên, để phương pháp này thực sự bén rễ tại Việt Nam, cần có sự đầu tư bài bản hơn về đội ngũ giáo viên, đào tạo chuyên sâu, cũng như sự đồng thuận từ phụ huynh và nhà trường. Việc xây dựng môi trường học phù hợp cũng cần có sự hỗ trợ từ chính sách giáo dục và xã hội.

Giáo dục trẻ thơ không thể chỉ là cuộc đua về thành tích. Đó nên là một hành trình trân trọng từng nét vẽ nguệch ngoạc, từng câu hỏi ngây ngô và từng cái nhìn chăm chú vào thế giới. Phương pháp Reggio Emilia không hứa hẹn tạo ra những “thần đồng”, mà giúp trẻ trở thành chính mình – một con người đầy tò mò, yêu thương và có năng lực học tập suốt đời.