Làm Gì Khi Người Thân Gây Hấn Thụ Động?

Có thể bạn không lạ gì cảm giác buồn bực khi ai đó trong gia đình luôn “không nói ra”, nhưng lại khiến bạn cảm thấy có lỗi, khó xử, hoặc căng thẳng. Những câu nói như “Không sao đâu, làm gì cũng được”, nhưng lại đi kèm một cái nhìn trách móc, sự im lặng kéo dài, hoặc hành vi làm tổn thương ngầm. Đây chính là biểu hiện của hành vi gây hấn thụ động (passive-aggressive). Và khi điều đó xảy ra trong gia đình, nơi đáng lẽ là nơi an toàn nhất, ta rất dễ rơi vào vòng xoáy cảm xúc tiêu cực kéo dài mà không biết cách thoát ra.

N

Trong môi trường gia đình, kiểu hành vi này rất dễ lan truyền và kéo dài, vì nó thường được “che đậy” dưới những mối quan hệ ruột thịt, tình thân và sự ngại va chạm. Việc nhận diện đúng kiểu hành vi này là bước đầu tiên quan trọng để bạn không còn tự trách bản thân, đồng thời có thể ứng xử một cách tỉnh thức và lành mạnh hơn.

Không ai sinh ra đã có hành vi gây hấn thụ động. Đa phần, đây là kết quả của quá trình trưởng thành thiếu an toàn về mặt cảm xúc. Có thể trong quá khứ, họ từng bị trừng phạt khi bộc lộ cảm xúc thật, hoặc không được lắng nghe, dẫn đến việc kìm nén và dần hình thành thói quen “tức giận trong im lặng”.

Ngoài ra, những người mang trong mình tổn thương chưa lành thường gặp khó khăn trong việc giao tiếp rõ ràng, nên lựa chọn cách làm tổn thương người khác một cách gián tiếp để tránh đối đầu. Dù đây là cách họ bảo vệ bản thân, nó lại gây hại cho các mối quan hệ lâu dài.

Sống cùng người có hành vi gây hấn thụ động lâu ngày khiến bạn luôn ở trong trạng thái đề phòng, không chắc mình đã làm sai điều gì, và dần mất đi cảm giác an toàn cảm xúc. Bạn có thể trở nên nhạy cảm, dễ mệt mỏi, hoặc thậm chí đánh mất lòng tin vào bản thân.

Với trẻ nhỏ, nếu sống trong môi trường có người lớn thường xuyên hành xử theo kiểu này, chúng sẽ học theo mô hình đó hoặc trở nên trốn tránh, hoặc phát triển hành vi tương tự. Điều này vô tình tạo nên một chuỗi hệ quả kéo dài qua các thế hệ.

5 CÁCH ỨNG XỬ LÀNH MẠNH KHI SỐNG CÙNG NGƯỜI GÂY HẤN THỤ ĐỘNG

NHẬN DIỆN VÀ GỌI TÊN HÀNH VI
Bạn cần phân biệt giữa cảm xúc thật của họ và hành vi họ đang thể hiện. Ví dụ, khi họ nói “Thôi, làm sao cũng được”, bạn có thể phản hồi: “Mình cảm thấy hình như bạn chưa thật sự thoải mái với việc này, có đúng không?” Cách phản hồi không phán xét mà mang tính xác nhận cảm xúc giúp phá vỡ bức tường im lặng và mời gọi đối thoại.

KHÔNG ĐÁP TRẢ BẰNG CHÍNH KIỂU HÀNH VI ĐÓ
Rất dễ để bạn cũng trở nên mỉa mai, lạnh nhạt hoặc im lặng đáp trả. Tuy nhiên, đây là cái bẫy khiến mối quan hệ càng thêm tiêu cực. Hãy giữ bình tĩnh, thở sâu, và phản ứng từ không gian trưởng thành chứ không phải từ tổn thương.

ĐẶT RANH GIỚI RÕ RÀNG NHƯNG NHẸ NHÀNG
Ví dụ: “Mình hiểu bạn không muốn nói chuyện lúc này, nhưng nếu tiếp tục im lặng kiểu này, mình cảm thấy không thoải mái. Khi bạn sẵn sàng, mình sẽ ở đây để lắng nghe.” Ranh giới không cần cứng rắn, nhưng cần rõ ràng để bảo vệ năng lượng cảm xúc cho chính bạn.

KHÔNG CỐ “CỨU” HỌ, NHƯNG CŨNG KHÔNG BỎ MẶC
Người có hành vi gây hấn thụ động cần thời gian để tự nhìn lại bản thân. Bạn không thể thay đổi họ, nhưng có thể chọn cách không bị cuốn vào vòng xoáy tiêu cực. Nếu mối quan hệ đủ gần gũi, bạn có thể nhẹ nhàng gợi ý về việc tìm đến chuyên gia tâm lý để học cách giao tiếp lành mạnh hơn.

CHĂM SÓC BẢN THÂN TRƯỚC TIÊN
Khi sống cùng người có xu hướng gây hấn ngầm, điều quan trọng là bạn vẫn giữ được kết nối với chính mình. Viết nhật ký, thiền, trò chuyện với người bạn tin cậy hoặc tìm đến trị liệu cá nhân là những cách giúp bạn giữ vững nội tâm giữa một môi trường nhiều cảm xúc khó đoán.

Không ai có thể thay đổi người khác trong một sớm một chiều, đặc biệt là khi tổn thương nằm rất sâu trong vô thức. Nhưng điều bạn có thể làm là chọn sống tỉnh thức, xây dựng cách ứng xử tử tế, và không để hành vi tiêu cực của người khác định nghĩa giá trị của chính mình. Gia đình là nơi yêu thương, nhưng đôi khi cũng là nơi bạn cần học cách yêu mà không tổn thương, yêu mà vẫn giữ được sự lành mạnh cho tâm hồn mình.