Tư Duy Khởi Nghiệp Cho Trẻ
Tran Nguyen 26 tháng 06,2025
Giáo dục khởi nghiệp giúp học sinh rèn luyện tư duy khởi nghiệp, sáng tạo, giải quyết vấn đề và thích ứng linh hoạt những năng lực thiết yếu trong thế kỷ 21.
T
rong thế giới đang thay đổi nhanh chóng bởi công nghệ và toàn cầu hóa, những kỹ năng truyền thống như ghi nhớ kiến thức hay làm việc theo khuôn mẫu không còn đủ để giúp thế hệ trẻ vững vàng bước vào cuộc sống. Sự chuyển dịch từ “dạy để thi” sang “dạy để sống” đang đặt ra một yêu cầu cấp thiết đối với ngành giáo dục: cần trang bị cho học sinh những năng lực cốt lõi của thời đại, trong đó nổi bật là tinh thần khởi nghiệp.Khởi nghiệp không chỉ đơn thuần là xây dựng một doanh nghiệp. Đó còn là tư duy sáng tạo, khả năng giải quyết vấn đề, tinh thần tự chủ, dám thử và dám thất bại. Khi được đưa vào giáo dục, khởi nghiệp trở thành một công cụ mạnh mẽ để học sinh không chỉ học cách làm việc, mà còn học cách tư duy như một người kiến tạo tương lai. Đây không còn là khái niệm mới tại các quốc gia phát triển, mà đang từng bước được Việt Nam tiếp cận, đặc biệt trong giáo dục phổ thông và đại học.
Theo thống kê của Tổng cục Giáo dục Nghề nghiệp, từ năm 2020, hơn 80% trường cao đẳng và trung cấp đã đưa nội dung về khởi nghiệp vào chương trình giảng dạy. Nhiều trường đại học như Đại học Kinh tế Quốc dân, Đại học Ngoại thương, Đại học Quốc gia TP.HCM đã thành lập các trung tâm đổi mới sáng tạo, tổ chức các cuộc thi khởi nghiệp như Start-up Runway, SV-Startup nhằm khơi dậy tinh thần sáng tạo trong sinh viên. Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng triển khai đề án “Hỗ trợ học sinh, sinh viên khởi nghiệp đến năm 2025” với mục tiêu xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp trong nhà trường.
Tuy nhiên, để khởi nghiệp thực sự đi vào chiều sâu trong giáo dục, cần bắt đầu từ cấp học thấp hơn, nơi học sinh hình thành nền tảng tư duy và nhân cách. Khởi nghiệp ở lứa tuổi học sinh không phải là yêu cầu các em lập công ty hay viết kế hoạch kinh doanh phức tạp, mà là giúp các em biết phát hiện vấn đề, đặt câu hỏi, tìm giải pháp sáng tạo và làm việc theo nhóm. Những kỹ năng ấy không chỉ phục vụ cho việc kinh doanh trong tương lai, mà còn hữu ích trong mọi lĩnh vực nghề nghiệp.
Tại một số trường trung học quốc tế và tư thục tại Việt Nam, chương trình giáo dục khởi nghiệp đã được đưa vào các môn học liên ngành như kinh tế học, thiết kế sản phẩm, khoa học xã hội tích hợp. Học sinh được học cách nghiên cứu thị trường, phát triển ý tưởng, thuyết trình, xây dựng nguyên mẫu sản phẩm và kêu gọi đầu tư giả định. Những hoạt động này không chỉ giúp các em làm quen với tư duy kinh doanh mà còn nâng cao năng lực thuyết phục, giao tiếp và tự tin thể hiện chính mình.
Một nghiên cứu năm 2023 do Navigos Group thực hiện cho thấy hơn 73% doanh nghiệp Việt Nam đánh giá cao sinh viên có tinh thần chủ động, khả năng sáng tạo và dám đề xuất ý tưởng mới. Đây cũng là ba đặc điểm nổi bật mà giáo dục khởi nghiệp có thể giúp rèn luyện. Trong khi đó, theo khảo sát từ Vietnam Report, có đến 48% sinh viên tốt nghiệp đại học thừa nhận thiếu kỹ năng giải quyết vấn đề và làm việc nhóm, khiến họ gặp khó khăn trong thị trường lao động. Những con số này cho thấy khoảng trống giữa kiến thức hàn lâm và năng lực thực tế, điều mà giáo dục khởi nghiệp có thể thu hẹp.
Không thể không nhắc đến vai trò của phụ huynh trong việc nuôi dưỡng tinh thần khởi nghiệp ở con trẻ. Nhiều bậc cha mẹ Việt vẫn còn giữ tư duy an toàn, mong con học giỏi để làm công việc ổn định, ít rủi ro. Tuy nhiên, trong một thế giới biến động như hiện nay, sự ổn định không còn nằm ở chức danh hay nơi làm việc, mà nằm ở khả năng thích nghi và tạo ra giá trị mới. Việc cha mẹ tạo điều kiện cho con trải nghiệm thực tế, làm quen với việc tự quản lý dự án nhỏ, hay đơn giản là khuyến khích con thử những ý tưởng “khác người”, chính là cách gieo mầm tinh thần khởi nghiệp sớm.
Tại nhiều quốc gia như Phần Lan, Singapore hay Israel, giáo dục khởi nghiệp đã trở thành một phần không thể thiếu trong chương trình học. Trẻ em được tiếp cận với các bài học về kinh tế, công nghệ và xã hội thông qua các dự án cộng đồng, các hoạt động mô phỏng doanh nghiệp, hay thậm chí được mời gọi trình bày ý tưởng trước hội đồng giám khảo là các nhà đầu tư thật sự. Điều này không chỉ giúp học sinh hiểu rõ thế giới thực, mà còn rèn luyện sự tự tin và bản lĩnh từ rất sớm.
Khởi nghiệp trong giáo dục, nếu được triển khai đúng cách, không chỉ giúp học sinh học tốt hơn, mà còn sống tốt hơn. Các em được trang bị tư duy mở, biết chấp nhận rủi ro, làm việc linh hoạt và có trách nhiệm với cộng đồng. Đây chính là hành trang cần thiết để bước vào thế kỷ 21, nơi công nghệ và đổi mới liên tục thay đổi cuộc chơi.
Giáo dục không nên chỉ hướng đến những gì học sinh biết, mà cần chú trọng vào cách các em tư duy, hành động và ứng xử trong thế giới đầy bất định phía trước. Và chính khởi nghiệp – với những bài học về sáng tạo, nỗ lực, dám làm và không sợ thất bại – sẽ là chiếc cầu nối giữa nhà trường và cuộc đời, giữa lý thuyết và thực tiễn, giữa ước mơ và hành động. Việt Nam có thể chưa phải là quốc gia khởi nghiệp hàng đầu, nhưng nếu bắt đầu từ giáo dục hôm nay, tương lai của thế hệ trẻ có thể sẽ rất khác.
