Cân Bằng Cảm Xúc Giữa Thế Giới Ảo Và Thực

Trong kỷ nguyên bùng nổ kỹ thuật và kết nối số, chúng ta rất dễ chìm đắm trong mối quan hệ đơn phương với người nổi tiếng, nhân vật hư cấu hoặc người có ảnh hưởng. Dù mang lại cảm giác thân thuộc và an ủi, loại hình gắn bó này cũng tiềm ẩn nhiều hệ lụy nếu mỗi người thiếu nhận thức cùng sự cân bằng trong cảm xúc.

Trong bối cảnh truyền thông hiện đại, ảo giác về tương tác cá nhân càng củng cố hơn nữa mối quan hệ này. Thông qua các nền tảng như YouTube, TikTok hay Instagram, người nổi tiếng thường chia sẻ đời sống cá nhân, phản hồi bình luận hoặc tương tác bằng lời chào thân mật, khiến người xem cảm tưởng như mình “thực sự quen biết” họ. Không dừng lại ở đó, nhiều người tìm đến các mối quan hệ này như một chỗ dựa tinh thần trong những lúc cô đơn, lo âu hoặc thiếu kết nối xã hội. Một nội dung tích cực, một nhân vật truyền cảm hứng có thể trở thành nguồn an ủi quan trọng – dẫu không hiện diện thật. Cuối cùng, ảo tưởng về sự đáp lại cũng khiến mối liên kết trở nên sâu sắc hơn. Chỉ một lời cảm ơn hay hành động tương tác từ phía người nổi tiếng cũng đủ để người theo dõi cảm thấy được công nhận, từ đó tin rằng đây là quan hệ hai chiều.

ĐA DẠNG MỐI QUAN HỆ ĐƠN PHƯƠNG – PARASOCIAL

Các mối quan hệ parasocial xuất hiện dưới nhiều hình thức khác nhau, phản ánh sự đa dạng trong cách con người kết nối cảm xúc với nhân vật truyền thông. Phổ biến nhất là sự gắn bó với người nổi tiếng ngoài đời thực như diễn viên, ca sĩ, vận động viên hay KOL, khi người hâm mộ theo dõi sát sao cuộc sống, sự nghiệp của họ như thể thân quen từ lâu.

Bên cạnh đó, nhiều người phát triển tình cảm sâu sắc với nhân vật hư cấu trong phim ảnh, truyện tranh hoặc tiểu thuyết, đặc biệt khi nhân vật ấy có hành trình sống động, truyền cảm hứng hoặc phản ánh nội tâm của chính người xem. Influencers trên mạng xã hội cũng dễ tạo cảm giác gần gũi vì thường xuyên chia sẻ đời tư và tương tác cùng khán giả, dù sự kết nối ấy chỉ là ảo giác. Tương tự, người dẫn chương trình, MC hay podcaster bằng giọng nói quen thuộc cũng như quan điểm đồng cảm dễ trở thành “người đồng hành” trong tâm trí người nghe.

Ngày nay, một số cá nhân còn xây dựng mối quan hệ cảm xúc với nhân vật ảo, AI hoặc thần tượng VTuber, đặc biệt trong bối cảnh thiếu vắng kết nối thực tế. Streamer trò chơi điện tử cũng hình thành cộng đồng gắn bó khi người xem có thể tương tác trực tiếp, chia sẻ trò chơi, câu chuyện cá nhân. Cuối cùng, không ít người phát triển cảm xúc đặc biệt với người nổi tiếng đã mất hoặc nhân vật lịch sử, thông qua việc sưu tầm, nghiên cứu cũng như lý tưởng hóa cuộc đời họ như một hình mẫu sống. Dù dưới hình thức nào, các mối quan hệ này đều cho thấy nhu cầu sâu sắc của con người về sự gắn bó, thấu hiểu cùng cảm xúc, ngay cả khi không có sự hiện diện hai chiều.

ẢNH HƯỞNG CỦA “QUAN HỆ ĐƠN PHƯƠNG” ĐẾN CÁ NHÂN VÀ CÁC CẶP ĐÔI

Dù có thể mang lại cảm giác an ủi tạm thời, các mối quan hệ parasocial vẫn tiềm ẩn nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến cá nhân và đời sống tình cảm. Khi quá đầu tư cảm xúc vào một người không thực sự hiện diện trong cuộc sống, bạn dễ rơi vào trạng thái hụt hẫng, buồn bã hoặc thất vọng khi họ thay đổi, biến mất hoặc không còn như kỳ vọng. Việc thường xuyên tiếp xúc hình mẫu lý tưởng trên mạng cũng dễ dẫn đến so sánh, hình thành những kỳ vọng phi thực tế trong tình yêu, tạo áp lực cho bạn đời, làm suy giảm chất lượng mối quan hệ thật.

Không ít người vì quá mải mê với nội dung từ thần tượng mà dần xao lãng bạn bè, người thân, dẫn đến khoảng cách cảm xúc và sự lạnh nhạt trong giao tiếp. Thêm vào đó, việc chi tiêu thiếu kiểm soát để mua sản phẩm, ủng hộ tài chính hoặc truy cập nội dung độc quyền có thể gây ảnh hưởng đến tình hình tài chính cá nhân. Mặt khác, hình ảnh cuộc sống “trong mơ” của người nổi tiếng cũng dễ khiến người theo dõi cảm thấy tự ti, không đủ tốt, sinh ra áp lực về ngoại hình, thành tựu hoặc phong cách sống. Về lâu dài, sự lệ thuộc vào các mối quan hệ đơn phương còn làm gia tăng cảm giác cô đơn đồng thời giảm động lực xây dựng các kết nối thực tế, khiến nhiều người dần rút lui khỏi đời sống xã hội và rơi vào trạng thái mất cân bằng về mặt tâm lý.

LÀM SAO GIỮ MỐI QUAN HỆ ĐƠN PHƯƠNG Ở MỨC LÀNH MẠNH?

Để giữ mối quan hệ parasocial ở mức lành mạnh, điều quan trọng trước tiên là cần đặt ra ranh giới rõ ràng, nhận thức rằng đây chỉ là mối liên kết một chiều và không tồn tại trong thực tế. Việc hạn chế thời gian, chi phí đầu tư vào người nổi tiếng giúp bạn duy trì sự tỉnh táo và tránh lún sâu vào ảo tưởng. Đồng thời, ta cần phân biệt thực – ảo, hiểu rằng những nội dung người nổi tiếng chia sẻ thường đã được biên tập kỹ lưỡng và không phản ánh đầy đủ con người thật hay mối liên kết cá nhân với bạn. Để thay thế sự phụ thuộc cảm xúc, bạn cần chủ động nuôi dưỡng mối quan hệ ngoài đời với bạn bè, gia đình hoặc đồng nghiệp – nơi mỗi người nhận được sự quan tâm, phản hồi thực sự.

Song song đó, việc tìm kiếm niềm vui ngoài mạng xã hội thông qua đa dạng hoạt động, như học kỹ năng mới, tập thể dục, đọc sách hay chơi nhạc không chỉ giúp mở rộng trải nghiệm sống mà còn tăng cường sức khỏe tinh thần. Ngoài ra, mỗi người nên giảm thời gian sử dụng mạng bằng cách đặt giới hạn ứng dụng hoặc thiết lập các khoảng thời gian “ngắt kết nối” để tái tạo năng lượng. Cuối cùng, nếu cảm thấy quá lệ thuộc vào các mối quan hệ parasocial và bị ảnh hưởng đến tâm lý hoặc đời sống thực, bạn đừng ngần ngại tìm đến sự hỗ trợ từ chuyên gia tâm lý để được tháo gỡ đúng cách.